امامزاده محمد ولى (دركه)

قریه دركه همان‌‌طوركه از نام آن پیداست، تمام طول دره بسیار مصفایى را اشغال مى‌‌نماید. در وسط قریه بر دامنه‌‌هاى غربى دركه بقعه و زیارتگاهى به نام امامزاده سید محمدولى وجود دارد كه بناى فعلى آن چندان قدیمى نیست و اگر اثرى از قدیم در آن باشد، شالوده و قسمت‌‌هاى پایین دیوارهاى حرم آن است. این بقعه مشتمل بر حرم مستطیل شكلى است كه گوشه‌‌هاى آن را مختصرى مورب و پخ ساخته‌‌اند و بدین طریق حرم را به صورت هشت ضلعى درآورده‌‌اند كه چهار ضلع گوشه‌‌هاى آن بسیار كوتاه و حداكثر یك متر است.

 طول حرم (شرقى - غربى) 08/4 متر و عرض آن (شمالى - جنوبى) 54/3 متر بوده پوشش آن با تیر و تخته و مسطح است و یقیناً در قدیم پوشش گنبدى داشته است. در وسط حرم ضریحى متناسب از آلت‌‌هاى چوبى به رنگ سبز جعفرى ساخته‌‌اند. ضریح مزبور به طول 80/1 متر و عرض 045/1 متر و ارتفاع 55/1 متر بر پایه سنگى كوتاه از سنگ‌‌هاى سبز مخصوص قریه دركه استوار شده است. مرقد گچى ساده بدون هیچ پیرایه در میان ضریح چوبى قرار دارد و روى آن پارچه سبز و مقدارى چراغ و لاله و شمعدان نهاده‌‌اند. دو عدد شمعدان كوتاه از سنگ‌‌هاى سبز دركه در آستانه پنجره شرقى حرم قرار دارد كه در چهار گوشه پایه یكى از آن دو به خط نستعلیق برجسته چنین نوشته‌‌اند:

 «وقف نمود نجابت پناه استاد سید قاسم این شمعدان را به سر كار سید محمد ولى به تاریخ شهر ربیع‌‌الاول سنه 1248، دعا از مؤمنین طلب دارم.»

 سال 1248 ق. كه نقل شد قدیم‌‌ترین سال تاریخى است كه در محل مزبور دیده مى‌‌شود. سال تعمیر آن‌‌كه بقعه را به صورت فعلى درآورده‌‌اند 1327 ق. است.

 در زیارت‌‌نامه‌‌هاى این مرقد نام شاهزاده سید محمد ولى مشهود است و بیش از آن چیزى به نظر نمى‌‌رسد. مردم دركه اظهار مى‌‌دارند كه از چهار پشت به حضرت سجاد (ع) مى‌‌رسد و سند شجره نامه این امامزاده در شكر آب لواسان به دست آمده است. درِ ورودى حرم از طرف شمال است و ایوان خوش منظرى در جلویى این مدخل قرار دارد كه با ستون چوبى كلفت و تیرهاى چوبى پوشیده است. / آثار تاریخى تهران، ص 226.