اقدسیه (حصار ملا)

اقدسیه شمیران كه در مشرق تجریش قرار دارد واكنون اراضى آن‌‌جا داخل تهران بزرگ به شمار مى‌‌آید. در ابتدا باغ و عمارتى بوده كه به فرمان ناصرالدین شاه در مشرق كاخ صاحبقرانیه در نیاوران به نام امینه اقدس، عمه عزیزالسلطان (ملیجك معروف) و زن سوگلى خود ساخته مى‌‌شود و به نام او اقدسیه مى‌‌نامد. هنگامى كه اقدسیه، آبادى مستقلى بود، در فرهنگ جغرافیایى ایران تعداد خانوار آن‌‌جا ده و در فرهنگ آبادى‌‌هاى كشور دوازده و جمعیتش 62 تن آمده است. اراضى اقدسیه را ظهیرالدوله بزرگ به ناصرالدین شاه اهدا كرد. او هم به امینه اقدس بخشید و بعد به محمدحسن‌‌میرزا پسر محمدعلیشاه رسید.

 اقدسیه بعدها به فرمان رضا شاه به دانشكده افسرى اختصاص داده شد كه اردوى تابستانى را در آنجا برپا سازند. بازماندگان محمدحسن میرزا اعتراض كردند، سپس با پرداخت پولى به ایشان جلب رضایت ایشان فراهم آمد. كلاه فرنگى وسط باغ متعلق به فرمانده دانشكده افسرى است. در زیر قلعه قدیمى ساختمان بهدارى است. استخر بزرگى نیز در این باغ براى شنا احداث شده و نزدیك آن‌‌جایگاهى براى محمدرضا پهلوى ساخته شده بود. در قسمت غربى اراضى اقدسیه انبار مهمات زیرزمینى به صورت زاغه وجود دارد.

 در سال 1290 ق. ناصرالدین شاه، محمدحسن صنیع‌‌الدوله (اعتمادالسلطنه) را به ریاست اداره باغات دیوانى انتخاب كرده در فرمان شاهى صورت باغ‌‌ها و عمارات دیوانى آمده كه در میان آن‌‌ها عمارات و باغ اقدسیه را نیز نام آورده است. ناصرالدین شاه در سفرنامه مازندران مى‌‌نویسد: «شب چهارشنبه بیست و یكم شعبان 1292 ق. به اقدسیه رفتیم كه یكى از قصرهاى سلطنتى است. سه‌‌شنبه در اقدسیه توقف شد.»

 اقدسیه از شمال به دارآباد (شاه آباد)، و از جنوب به اراج، و از مشرق به لارك و از مغرب به جوز درختك محدود بوده است. محمدحسن‌‌خان اعتمادالسلطنه بارها در روزنامه خاطرات خود از حضور ناصرالدین شاه در اقدسیه نام برده است. / جغرافیاى تاریخى شمیران، ج 1، صص 15 و 16.

 در شمال شرقى اقدسیه قلعه قدیم حصار ملا است كه طبق آمار سال 1335 خ. جمعیت آن به 61 تن مى‌‌رسد. مخبرالسلطنه هدایت راجع به اقدسیه مى‌‌نویسد: «.. ماده اول - مجلس شوراى ملى به دولت اجازه مى‌‌دهد كه عمارات و باغات و قنوات سلطنت‌‌آباد و اقدسیه و منضمات آن را به ملكیت شخص والاحضرت محمدحسن‌‌میرزا ولیعهد واگذار و انتقال دهد. / خاطرات و خطرات، ص 367 ! امینه اقدس.