اراضى

كلمه «اراضى» را در نقشه‌‌هاى بره‌‌زین و كرشش نمى‌‌بینیم و نخستین بار در نقشه نجم‌‌الدوله چاپ سال 1309 ق. است كه در سطح تهران ناصرى در بخش‌‌هاى جدید این واژه را مشاهده مى‌‌كنیم. چون با گسترش ناگهانى سطح تهران از حصار صفوى به حصار ناصرى زمین‌‌هاى فراوان و وسیعى داخل حصار شهر واقع شد. اما این امر نباید ما را از وجود اراضى داخل حصار صفوى در زمان ترسیم نقشه‌‌هاى بره‌‌زین (1258 ق.) و كرشش (1275 ق.) نیز غافل كند؛ زیرا كه قطعاً در آن وقت هم در تهران اراضى بایرى بوده است كه به دقت حدود آن ترسیم نشده و صرافت ثبت نام «اراضى» در دو نقشه مزبور لحاظ نشده است. نكته دیگرى كه قبل از شرح و معرفى اراضى تهران باید یادآور شد این است كه زمین‌‌هاى بایر و بیاض تهران ناصرى در نقشه نجم‌‌الدوله با نام‌‌هاى «اراضى»، «زمین»، «سبزى‌‌كارى»، «باغ و باغچه»، «یخچال» و یك بار هم «رزستان» مشخص شده است كه هر كدام را در مدخلى مستقل بررسى خواهیم كرد. لیكن چون امكان تفكیك میان زمین وجود ندارد و اراضى و وجه تمایز آن دو روشن نیست، لذا هر دو موضوع «اراضى» و «زمین» هر دو را با هم بررسى مى‌‌كنیم.

 لازم به ذكر است كه اراضى مورد بحث جز یكى دو مورد استثنا همه داخل حصار ناصرى قرار داشته‌‌اند.