آینه سازی

از مشاغل تهران قدیم است. در اوایل دوره ناصری‌ مطابق آمار دارالخلافه به سال 1269ق. دست كم تهران دارای‌ پنج باب دكان آینه سازی‌ بود. این دكان‌ها در راسته بازار قرار داشت و در دیگر محلات تهران آینه سازی‌ وجود نداشت.

 جعفر شهری‌ می‌‌نویسد: «مقصود از آینه‌سازی‌ جیوه كردن شیشه و شیشه را به صورت آینه در آوردن است، در این حالت كه هر دو مصالح آن هم از خارج می‌‌آمد. در اصل آنچه آینه مورد مصرف بود از بلژیك و فرانسه و روسیه به اسامی‌ آینه بلژیكی‌ و پاریسی‌ و روسی‌ می‌‌آمد قاب كرده و بدون قاب و (لب‌تراش) و تراش نخورده، در اندازه‌های‌ مختلف از آینه‌های‌ قدی‌ و دو سه متری‌ تا آینه‌های‌ كوچك جعبه اسباب بزك كه دو سه انگشت عرض و طول می‌‌گرفت. همچنین در اختلاف ضخامت از كلفتی‌ نیم بند انگشت (ده دوازده میلی‌ متر) تا نازك به ضخامت (نیم و یك میلی‌ متر) كه كلفت‌هایش به كار زینت سر بخاری‌ و كنار اتاق و راهرو و دكاكین سلمانی‌ و آینه دستی‌‌های‌ سر حمام‌ها می‌‌آمد و نازك‌هایش برای‌ (آینه چسبانی‌) در و دیوار امامزاده‌ها و اتاق تالارهای‌ اعیان و رجال و جلوه سقاخانه‌ها و مانند آن‌كه از جام‌های‌ بدون تراش تركیب می‌‌شدند.

 بهترین نوع آینه صاف براق بدون موج آن بود كه از بهترین سنگ شیشه دست اول و همراه تصفیه‌های‌ مختلف ساخته شده باشد، با ریختن مذابش در سطوح صاف بدون موج و صفحه تراشی‌ دقیق و صیقل كاری‌‌های‌ بعد و مزایایی‌ كه مجموعاً در آینه‌های‌ پاریسی‌ تكمیل می‌‌گردید و به ترتیب آینه‌های‌ روسی‌ و بلژیكی‌... . / تاریخ اجتماعی‌ تهران، ج 2، ص 247.

 ژنرال تره زل، منشی‌ هیئت فرانسوی‌، به سال 1808م. (1223ق.) در صفحه 78، سفر نامه‌اش از ورود آینه به تهران نوشته است:

 «...آینه‌های‌ بزرگ به تهران رسید و این علامت نزدیك شدن ورود سفیر انگلیس بود.»

 از قدیم آینه یكی‌ از اشیای‌ ضروری‌ خانه ایرانی‌ محسوب می‌‌شده است. در حال حاضر آینه‌های‌ قدیمی‌ بسیار از زیر خاك بیرون می‌‌آید و چنین به‌نظر می‌‌رسد كه این آینه‌ها علاوه بر این‌كه از لوازم آرایشی‌ بوده‌اند استفاده دیگری‌ هم از آن‌ها می‌‌شده است.

 به هر حال آینه از زمان‌های‌ بسیار قدیم در ایران معمول بوده و در تورات هم مكرر از آینه‌های‌ فلزی‌ ذكری‌ به میان آمده است.

 در قرن هفدهم آینه‌های‌ مفرغی‌ را بر آینه‌های‌ شیشه‌ای‌ كه تجار از ایتالیا وارد می‌‌كردند ترجیح می‌‌دادند. شاردن می‌‌نویسد: «ایرانیان آینه‌های‌ مفرغی‌ صیقلی‌ را بر آینه‌های‌ شیشه‌ای‌ ترجیح می‌‌دهند و معتقدند كه آن‌ها صورت انسان را روشن‌تر منعكس می‌‌نماید و می‌‌گویند كه جلا و صیقل آینه‌های‌ شیشه‌ای‌ به‌واسطه خشكی‌ هوا دوامی‌ ندارد.

 جنس این آینه‌ها از مفرغ است كه به نسبت زیادی‌ نقره در آن مخلوط كرده‌اند تا از زنگ زدن محفوظ بماند و ابعاد آن‌ها هم مختلف است. یعنی‌ به اندازه یك سكه ده ریالی‌ هستند و گاهی‌ هم قطر آن‌ها به 25 الی‌ 30 سانتیمتر می‌‌رسد و از حیث شكل هم اختلاف دارند یعنی‌ به شكل دایره‌ای‌ یا مربع یا هشت ضلعی‌ و غیره ساخته شده‌اند، ولی‌ شكل مدور آن‌ها بیشتر از سایر اشكال است؛ برخی‌ هم دارای‌ دستگیره‌ای‌ هستند و گاهی‌ نیز دو شاخه‌ای‌ در پشت دارند كه می‌‌توان آن‌ها را به وسیله ریسمانی‌ به دیوار آویخت، سطح آن‌ها كاملاً صیقلی‌ است و پشت آن‌ها هم به طرز قابل توجهی‌ زینت یافته است. / ایرانشهر، ص 1847.